Taco Sorgdragers woordrivier
Het tweelinghuis
Het tweelinghuis

Het tweelinghuis

Vandaag (27 mei 2023) zou mijn jeugdvriend en oud-klasgenoot Christiaan van Manen (“Chris”) 59 jaar zijn geworden. Hij overleed onverwacht op 6 december 2022, ongeveer 3 maanden na die andere vriend, Immanuel Klein, over wie ik eerder schreef. Tussen ons drieën bestond een speciale band, van mij uit gezien dan omdat ik Immanuel door Chris heb leren kennen. Laat ik zeggen: het was een driehoek van verbondenheid, waarvan ik de laatste hoek ben die nog hier op aarde rondloopt. Dat klinkt dramatischer dan het is, want behalve dat ik van nog wel meer drie- of andere hoeken deel uitmaak, leeft de ziel ook in meerdere werelden. Laat dat maar even gezegd zijn.

Chris heeft het grootste deel van zijn leven de confrontatie moeten aangaan met schizofrenie en psychoses, die zijn scherpzinnige geest en sterke levenswil belaagden. Zijn kunstenaarschap (hij was een uitermate getalenteerd tekenaar en schilder), heeft hem daarbij zeker mede op de been gehouden. Nu nog kan ik de talloze prachtige variaties voor me zien waarmee hij steeds dezelfde olijfboom in steeds verschillende kleuren en vormen afbeeldde. Dat deed hij in Griekenland, waar hij vele lentes met zijn “dierbare moedertje / lief moeke” (zoals hij haar liefkozend noemde) langere tijd verbleef in het huis (met olijfboomgaard) van de familie. Elke dag zat hij dan urenlang in die boomgaard uiterst gedisciplineerd te schetsen, kijken en uitwerken. Om maar iets te noemen.

Hij had ook een fenomenaal geheugen, kon moeiteloos gebeurtenissen en anekdotes van 30, 40 jaar geleden uit zijn herinnering opdiepen, en tot in de kleinste details, t/m wie wat wanneer had gezegd, opnieuw tot leven brengen. Hij was een soort saturnaal wereldgeheugen van de gemeenschap waartoe wij beiden behoorden. Daar kan ik nog een puntje aan zuigen met mijn vergeetachtigheid. Wel zei hij een tijdje terug dat zijn geheugencapaciteit door de langdurige medicatie was aangetast, en dat hij volgens eigen schatting nog over 80% beschikte. Het precieze percentage heb ik dan weer niet onthouden. Sorry Chris..

Bij zijn begrafenis droeg ik het gedicht voor dat ik over en voor hem schreef. Daarmee kon ik iets terugdoen waarvan ik vergeten was dat hij het voor mij gedaan had: een portret schilderen van een vriend en metgezel. Hij tekende mij ergens rond 1981, toen we allebei zo 18 / 19 jaar oud waren. De precieze datering ontbreekt helaas. Zijn familie vond het portret in zijn nalatenschap, en zijn lief moeke Friederike gaf het mij als verjaardagcadeau. Het is het portret dat hier bovenaan de pagina als ‘header-afbeelding’ staat. Een mooi voorbeeld van wat jij kon Chris, en als portret dat jij van mij maakte een passende aanvulling op het portret dat ik in dichtvorm van jou maakte.
Ter nagedachtenis aan jou, en ter ere van je verjaardag (waarvoor je me een paar dagen voor je overlijden alvast uitnodigde), publiceer ik het nu hier:

Het tweelinghuis
(voor Chris van Manen)

Jij spiegelde jezelf in anderen,
die je uitkoos om hun schoonheid, kracht,
zachtmoedigheid of genialiteit,

en altijd zocht je naar wat beter was:
jij zelf, of zij die je naasten waren,
en je gelijken.

Want niemand kon toch
groter of kleiner zijn dan jij
of iemand anders?

Jij vond niet alleen jezelf in de ander,
maar de ander moest ook jou in zichzelf toestaan,

omwille van de gelijkheid,
van de broederschap,
en van de vrijheid waarin liefde kan ontkiemen.

Was niet jouw vreugde over schoonheid
altijd gerechtvaardigd in jouw ogen?
En was niet jouw rechtvaardigheid altijd vreugde,
die tussen spot en bewondering
naar het ware wees?

Jij was de tweeling,
nar en koning tegelijk:
maar ook de goedgemutste zwerver,
die zonder ontzag voor grenzen
het mooiste uit elk ontmoeten wilde plukken,
om het voor altijd te bewaren
in het vooronder van de sloep
waarin je roeide
tegen wind en beter weten in.

In deze boot, die lekte
en gebouwd was om te zinken,
bereikte je zowaar de overkant,
met natte voeten en een glimlach,
maar ook met armen vol
zorgvuldig ontsluierde lichtval.

Je bleef bij iedereen
uiteindelijk alleen,
maar de god die jij zocht
heeft jou altijd gedragen,
zoals jij het zware licht droeg
dat in jou om bestaansgrond vroeg.

5 reacties

  1. Ik heb Chris wel gekend, en nou… mooier dan deze ode bestaat op de hele wereld niet! De laatste zin: Het zware licht… dat in jou om bestaansgrond vroeg, staat ingegrift in mijn ziel. Ik denk dat jij Taco, het vermogen hebt, ergens ‘doorheen’ te kijken. Als er een muur is, waar geen raam is, dan kan jij er toch doorheen kijken.. Zo wordt de wereld groter!

Reageren? Graag!

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.