Renaissance (vanaf ca. 1450/1500):
Het individuele denken wordt gemeenschappelijk gewild.
Romantiek (vanaf ca. 1750):
Het individuele voelen wil gemeenschappelijk gevoeld zijn.
Egotiek1) (vanaf ca. 1950):
Het gemeenschappelijke willen wil individueel gedacht worden.
Hoewel ik de Nederlandse versie hier bovenaan zet, kwam dit filosofische drieluik oorspronkelijk in het Duits bij me op (ja, ik denk soms in het Duits: waarom weet ik ook niet), en eigenlijk is de Duitse versie taalkundig “strakker” geformuleerd, vooral vanwege het Duitse werkwoord “mögen”, waarvoor wij in het Nederlands niet eenzelfde werkwoord hebben. De Nederlandse versie is dus een vertaling, en daarbij nog eentje die wat mij betreft een beetje tegenvalt t.o.v. de oorspronkelijke Duitse versie:
Epochendeutung
Renaissance (ab ca. 1450/1500):
Das individuelle Denken möchte gemeinsam gewollt sein.
Romantik (ab ca. 1750):
Das individuelle Fühlen möchte gemeinsam gefühlt sein.
Egotik1) (ab ca. 1950):
Das gemeinsame Wollen möchte individuell gedacht sein.
1) “Egotiek” is een bij mijn weten nog ongeijkte term voor het aanduiden van een cultuur-historische periode. Ik gebruik het woord hier in de betekenis van dat het individu zijn of haar eigen cultuurstroming representeert. In het tijdperk van de individualisering wordt het steeds moeilijker om meerdere kunstenaars gezamenlijk onder te brengen bij een stroming, zoals dat ‘vroeger’ gebruikelijk was. Maar het kan natuurlijk ook zijn dat wij nog te dicht bovenop onze eigen tijd zitten, om het gemeenschappelijke te zien in alle individuele uitingen. Door het begrip “egotiek” te gebruiken, doe ik een poging om vanaf een grotere afstand naar onze tijd te kijken. Het is ook een knipoog naar de term “gotiek”. Verder is dit geen essay of wetenschappelijk proefschrift, dus ik ga me niet tot op de bodem verantwoorden.
Egotiek als begrip bestaat overigens wel, maar zit dan meer in het domein van de psychologie.