Taco Sorgdragers woordrivier
Ave Sinister-Precedent ofwel Gegroet Minister-President
Ave Sinister-Precedent ofwel Gegroet Minister-President

Ave Sinister-Precedent ofwel Gegroet Minister-President

Ik zal proberen het kort te houden. Dus dan heb ik corona enerzijds en maatregelen anderzijds. Kijkend door de lens van de eenvoud, stel ik mezelf de vraag: Is er een essentie af te leiden uit wat er in de verbinding tussen deze 2 woorden gebeurt?

Ik wil hier geen getallen, percentages of statistieken gebruiken. Er zijn anderen die veel beter zijn dan ik in het uit de ogen wrijven van het rekenkundige zand dat ons van alle kanten in diezelfde ogen wordt gestrooid. Ik wil het graag simpel houden. Wie weet kan dat zomaar.

De verbinding tussen de woorden “corona” en “maatregelen” heeft te maken met de relatie tussen overheid en burger. Daarin is sinds de 1e lockdown in maart 2020 iets wezenlijks veranderd.

De overheid heeft ons burgers namelijk eenzijdig de samenwerking verklaard (ja, dat is een bewuste contaminatie), onder gebruikmaking van leuzen als “samen lossen we dit op”, of “alleen samen krijgen we corona onder controle”, die we allemaal inmiddels kunnen dromen.

Tegelijkertijd is de overheid, bij monde van onze minister-president, de enige partij in deze samenwerking die de regels bepaalt. Terwijl samenwerking toch van 2 kanten moet komen.

Iemand die namelijk voortdurend om een beetje of veel medewerking wordt gevraagd, zonder feitelijk iets te zeggen te hebben, is niet meer dan een gegijzelde van een situatie die door een ander wordt gecontroleerd.

Een gijzelnemer die een gegijzelde steeds aanspreekt op samenwerking of aanspoort tot goed gedrag, heeft zelfs iets sadistisch.

Dat is het sadisme dat we kennen van de psychopaat in vele tv-series of films, waarin hij (meestal is het een hij) een slachtoffer (dat is meestal een zij) ontvoert en opsluit in bij voorkeur een verlaten fabriekskelder (ja inderdaad met zo’n vochtige betonnen vloer, afbladderende verwarmingsbuizen, wat roestige luchtroosters hoog in de muur, en één miezerig flikkerende noodlamp), waaruit zij dan probeert te ontsnappen, maar dat mislukt altijd halverwege, waarna hij haar weer opsluit met een schouderklopje en de mededeling dat ze toch wat beter moet samenwerken. Als ze dan wil gaan gillen, drukt hij een reep grijze ducttape op haar mond, en de scène eindigt dan met aanzwellende muziek van krijsende violen terwijl er ingezoomd wordt op haar wijd open gesperde ogen, maar dit allemaal terzijde want ik zou het kort houden.

De retoriek die ten grondslag ligt aan de eenzijdig uitgeroepen samenwerking, is die van de Franse Zonnekoning (“L’état: c’est moi”, of voor wie geen Frans geleerd heeft: “De staat, dat ben ik”) 1), wat in relatie tot covid-19 frappant is, omdat het woord “corona”, niet alleen “kroon” betekent, maar ook al gereserveerd was als benaming voor de hete atmosfeer rondom de zon, die soms als lichtkrans om de zon waargenomen kan worden. De overheid is onze corona-zonnekoning.

“L’état cést moi” dus. Vòòr de corona-uitbraak was Nederland nog van ons allemaal. Inmiddels is alles van de overheid.

Van wie is kerst? Als kerst van zichzelf of van ons was, dan bepaalden wij zelf hoe en met wie en waar we kerst zouden vieren. Dat hierin beperkingen worden opgelegd is niet nieuw, want voor bijvoorbeeld scholen die advent of kerst willen vieren met het aansteken van echte kaarsen geldt al jaren een verbod. Van de brandweer. Omdat er wel eens iets mis is gegaan, weleens brand is uitgebroken, weleens slachtoffers zijn gevallen.

Ja goed, maar wees dan tenminste consequent: schaf het verkeer af, verbied vliegreizen, sluit zwembaden, ontmantel pretparken, doe alles in de ban waar weleens iets mis ging en slachtoffers zijn gevallen. Verbied seks (geslachtsziekten!), verbied voortplanting (erfelijke afwijkingen!), verbied huwelijken (huiselijk geweld, echtscheidingen!), verbied leren lopen bij kinderen (ze kunnen vallen!), verbied landen (oorlogen!), verbied elk tussenmenselijk contact (ruzies, misverstanden, leed, infecties, besmettingen!)

Ja: er kan brand ontstaan bij een aangestoken kaars, maar de kans is groot dat dat in de meeste gevallen komt door een beneveld of anderszins afwezig bewustzijn. “Dan verbieden we toch alcoholgebruik?”, zeggen dan de verbieders. Maar ik zou zeggen: investeer eens in het ontwikkelen van een aanwezig bewustzijn, en stop met verbieden.

Of verzin eens iets anders dan nieuwe restricties in het leven te roepen, of bestaande te verlengen. We hadden samen best in de afgelopen 9 maanden pakweg 5 nieuwe ziekenhuizen kunnen bouwen met volledige intensive care capaciteit. En in dezelfde tijd het benodigde personeel een spoedcursus kunnen geven. Dat was nou echt iets wat we samen hadden kunnen doen, toch? Iedereen die kon had denk ik graag meegeholpen.

Van wie is de intentie om kerst te vieren? Van wie de intentie om licht en warmte te verspreiden door het aansteken van een kaars? Ja, ik hoor bepaalde types mij al met bier in de hand nadoen: “Van wie is de intentie van een pyromaan? Moeten we dat soms ook goed vinden?”

Zo kan je alles belachelijk maken en een grond voor restricties geven. Want als je werkelijk zou weten waar de intentie van een pyromaan vandaan komt, en de samenhang daarvan zou kennen met wat er verder in de wereld gebeurt, én als je het verschil tussen de intentie van een pyromaan zou kennen, en de intentie van iemand die een kaars wil aansteken om kerst of advent te vieren in een sociale samenhang, dan zou je ten aanzien van de eerste heel erg schrikken van je eigen aandeel in het bestaan van pyromanie, en ten aanzien van de tweede respectvol zwijgen.

Dus: van wie is kerst? Van wie is de horeca? Van wie de cultuur? Van wie is mijn grootmoeder in het verzorgingstehuis bij wie ik niet op het sterfbed mag zijn omdat ik haar zou kunnen besmetten (o duivelse inconsequentie!)? Van wie is mijn goede vriend aan de chemo, die in het ziekenhuis maar één bezoeker per dag mag ontvangen? Van wie is de wetenschap? Van wie is de keuze om zichzelf wel of niet te laten vaccineren? Van wie is de werkelijkheid van het eigen bestaan? Van wie ben ik eigenlijk?

Ik dacht dat wij van onszelf waren. Dat Nederland bestond uit mensen die in meer of mindere mate het besef hadden dat ze gelijkwaardig aan elkaar waren omdat ze elk voor zich van zichzelf waren en dat met elkaar deelden. Dat wij zelf de dingen samen oplosten.

Maar dat is dus veranderd. Er is nu een overheid die eenzijdig voor ons bepaalt dát en hoé wij samen de dingen oplossen.

Een gebeurtenis die het label “pandemie” kreeg opgeplakt, heeft deze verandering mogelijk gemaakt. Het van oorsprong Griekse woord “pan” betekent zoiets als “totaal”, of “alles”, of “het geheel”. Een pandemie wil dus zeggen: een levensbedreigende situatie voor iedereen. Zonder uitzondering. Dus wie het over ‘risicogroepen’ heeft, begrijpt de betekenis niet van het woord “pan”. Er zijn geen uitzonderingen bij een pandemie. Iedereen gaat eraan. Ik overdrijf met een reden. Want bij acuut en duidelijk gevaar (“clear and present danger”) voor iedereen, is geen tijd voor meningsverschillen, handeltjes of eigenbelang. Iedereen zit bij een pandemie in hetzelfde dodelijke schuitje, en dat zou, als het echt zo was, tot gevolg moeten hebben dat er een wereldwijde solidariteit en hulpvaardigheid zou moeten ontstaan. Zien we dat gebeuren? Nee. Wat we zien zijn: meningsverschillen, handeltjes en eigenbelang.

Geen wereldwijde samenwerking van wetenschappers in vaccinlaboratoria om belangeloos -dus zonder vergoeding– en uit behoud voor de mensheid een vaccin te ontwikkelen, en dit vaccin gratis beschikbaar te stellen voor iedereen die het maar wil hebben.

Geen internationale gemeenschap, die alle mensen opvangt die ten gevolge van de maatregelen werk, inkomen of huis zijn kwijtgeraakt, geen geld of eten hebben en van honger verzwakt ziek worden of sterven.

In plaats daarvan zien we regeringen die mondkapjes verplicht stellen, die de mensen dan ook nog zelf moeten kopen. Dat is geen pandemie; dat is een verdienmodel. Hier moet een uitroepteken of drie achter.

Hetzelfde geldt voor de ontwikkeling, productie en verspreiding van vaccins. Daar moet voor betaald worden. Miljarden (belastinggeld) gaan naar de farmaceutische industrie. Zolang het economische model nog onderliggend kan bepalen hoe de dingen plaatsvinden, is er – nogmaals – geen sprake van een pandemie, maar van een verdienmodel.

Ik hoorde laatst van de schoonmaakster bij ons in het gebouw dat als je in Oekraïne (waar zij vandaan komt) opgenomen wil worden vanwege Covid-19, je dan ook een arts zal moeten omkopen. Alweer: geen pandemie, maar een verdienmodel. Want bij echte, acute wereldwijde levensbedreigende nood voor iedereen, is er geen tijd meer voor meningsverschillen, handeltjes of eigenbelang. Ik herhaal het nog maar een keer, want het is de kern van wat er speelt.

Dus, regering en minister-president: hoe moeten wij iets samen oplossen als wij niet mee mogen doen in het samen-zijn? Dat u het werkelijke menselijke samen-zijn vijandig gezind lijkt, weerspiegelt zich met name in het dreigement om het Kerstfeest, het feest van de mensen van goede wil en vrede op aarde, aan banden van isolement en afzondering te leggen. Omdat wij ons in uw ogen niet goed gedragen. Maar u bent de Zonnekoning niet. De zon is van niemand behalve van zichzelf, en de zon is er voor alles en iedereen in gelijke mate. En de staat, dat zijn wij samen: “L’état, c’est nous”. Zonder ons is er geen staat, en ook geen samen.

En ook ik ben, net als de zon en iedereen, van mijzelf. Net als iedereen, bepaal ik zelf wat voor mij samen-zijn, samenwerking en gezamenlijkheid is, en heb ik, net als iedereen, het recht om in mijn eigen leven, èn in overleg met mijn naasten en dierbaren, te kiezen met wie en wanneer en hoe ik bijvoorbeeld het Kerstfeest vier. Net als u, minister-president, dat recht heeft. Ik wens u dan ook een zalig kerstfeest, hoewel het niet is gelukt. Om het kort te houden bedoel ik.


1) De uitspraak “L’état c’est moi” (“De staat, dat ben ik”) wordt van oudsher toegeschreven aan Lodewijk XIV (Louis Quatorze, of “de Zonnekoning”), maar inmiddels betwijfelen historici dat hij deze uitspraak zelf heeft gebruikt. Men acht het waarschijnlijker dat anderen (mogelijk politieke tegenstanders) deze uitspraak hebben gebruikt, om de dictatoriale trekken van de Zonnekoning te bekritiseren.

4 reacties

  1. daniel

    Prachtig!
    Doet me denken aan alle witte kruizen die je tegenkomt als in in de Ardennen fietst, of in langs de Somme, Marne, Meuse. Allemaal mensen die 100 jaar geleden “samenwerkten”; geen 80-plussers. En hoe vierden zij kerst? staak-het-vuren en met de vijand proosten.. voor 24u… dan weer aan de slag oor iemand anders verdienmodel.
    Doet me denken aan de vroege antroposofen en waarom zij al in de jaren 20 het mikpunt v/d Nazis waren… omdat zij het IK boven het WIJ plaatsten?
    Doet me denken aan de journalisten, die zich in februari de handen wreven en de god Phobos dienden, met een vroomheid ongezien sinds 2001. Mag ik je wensen om ooit een van hen te zijn en je aan hun verdienmodel te laven ? Maar kijk uit: “wij” willen geen profeten, wel een koning!

Reageren? Graag!

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.